Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Przemyślu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Lucyna Oleszek

Protokolant sekretarz sądowy Agnieszka Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2014 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy P. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.
o emeryturę

na skutek odwołania P. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 8 września 2014 r. znak: (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy P. D. prawo do emerytury w ustawowej wysokości, począwszy od dnia (...) r.,

II.  s t w i e r d z a, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do powyższego świadczenia,

III.  z a s ą d z a od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w R. na rzecz wnioskodawcy P. D. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 1111/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 grudnia 2014 r.

Decyzją z dnia 8 września 2014 r. zn. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy P. D. prawa do emerytury.

W podstawie prawnej decyzji powołano się na przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U.
z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) i stwierdzono, że wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 r. - 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych, a jedynie 24 lata, 1 miesiąc i 2 dni. Do okresów zatrudnienia nie uwzględniono mu pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym w okresie od 29 czerwca 1970 r. do 28 sierpnia 1974 r. z uwagi na to, że mieszkał 80 km od tego gospodarstwa, położonego
w S., gmina L.. Równocześnie wskazano, że okres dorywczej pracy w czasie wakacji i ferii nie są podstawą do uznania wnioskodawcy za domownika rolnika.

Wnioskodawca P. D. w dniu 26 września 2013 r. złożył odwołanie od tej decyzji, domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury.

Na uzasadnienie podał, że posiada 25-letni okres zatrudnienia z uwzględnieniem pracy na gospodarstwie rolnym swojej babci F. T.. Okoliczność, że jego rodzice mieszkali w J. oraz to, że uczył się w szkole w J. nie zmienia faktu, że stale pomagał w gospodarstwie babci. Wykonywał na tym gospodarstwie wszelkie prace związane z uprawą pola, ale też w obejściu. Robił to nie tylko podczas wakacji, ale przez cały rok. Na poparcie swoich twierdzeń powołał się na zeznania świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn, które stanowiły o wydaniu zaskarżonej decyzji.

Podkreślono, że istota sporu sprowadza się do ustalenia czy istnieją podstawy do uwzględnienie wnioskodawcy okresu pracy w gospodarstwie rolnym innych członków rodziny. Bez tego okresu legitymuje się on jedynie 24-letnim stażem ubezpieczeniowym.

Organ rentowy przyjął, że brak podstaw do uznania wnioskodawcy za domownika babci F. T.. Wnioskodawca nie mieszkał na terenie gospodarstwa w S., ani w jego bezpośrednim sąsiedztwie. To powoduje, że spornego okresu 1970-1974 nie można uwzględnić do ogólnego stażu ubezpieczeniowego.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca P. D. urodzony (...) z zawodu technik drogowy pracę zawodową rozpoczął od 29 sierpnia 1974 r. i w zatrudnieniu pozostaje do chwili obecnej.

W dniu 30 lipca 2014 r. wnioskodawca złożył do (...) Oddział w R. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku wraz z oświadczeniem, iż nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Dokumentując okresy ubezpieczenia wnioskodawca wniósł także
o uwzględnienie okresu pracy na gospodarstwie rolnym babci F. T. od 29 czerwca 1970 r. do 28 sierpnia 1974 r. Na tę okoliczność dołączył zeznania dwóch świadków J. K. i S. G. (1), swoje oświadczenie oraz Zaświadczenia z Urzędu Gminy
w L..

Bezsporny w sprawie okazał się staż pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca przedłożył świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach
w wymiarze 17 lat, 1 miesiąca i 24 dni.

Natomiast organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy okresu pracy
w gospodarstwie rolnym (...) tj. 4 lata, 2 miesiące. Stąd wobec udowodnienia tylko 24 lat, 1 miesiąca i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych odmówiono mu prawa do emerytury.

Dowód: 1) Akta organu rentowego (emerytalne):

- wniosek o emeryturę z dn. 30.07.2014 r.

- Oświadczenie z dn. 4.08.2014 r.

- zeznania świadków: J. K. i S. G. z dn. 4.08.2014 r.

- Zaświadczenie z Urzędu Gminy w L. z dn. 4.08.2014 r.

- decyzja odmowna z dn. 8.09.2014 r.

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawca wraz z rodzicami S. i J. D. oraz siostrą M. od urodzenia mieszkał w J.. Rodzina wnioskodawcy zajmowała przez wiele lat jedno pokojowe mieszkanie przy ul. (...). H. D.. W latach 50-tych XX wieku ojciec wnioskodawcy pracował jako szewc, po koniec lat 60-tych znalazł pracę salowego w szpitalu. Matka pracowała jako sprzątaczka w szkole.

Równocześnie Sąd ustalił, że wnioskodawca razem ze swoimi rodzicami pomagali
w prowadzeniu gospodarstwa rodzinnego jego mamy J., która pochodziła z S.. Dziadkowie wnioskodawcy F. i P. T. posiadali gospodarstwo rolne położone w miejscowości S. gmina L., były to grunty orne i łąki o pow. około 2 ha. Dziadek wnioskodawcy P. T. oraz wujek (brat mamy) J. T. zginęli w czasie II wojny światowej. W rezultacie prowadzeniem gospodarstwa zajmowała się F. T. urodzona w (...) r. Razem z nią w domu rodzinnym pozostały dwie niezamężne, chore córki M. i S.. Z tego względu rodzina wnioskodawcy, choć mieszkała w J., to faktycznie pomagała w pracach polowych
i przy wykonywaniu różnych prac gospodarskich. Przy czym wnioskodawca jako chłopak
i najstarszy wnuk, najczęściej jeździł do babci i pracował na gospodarstwie. Przez okres wakacji stale tam przebywał, natomiast w czasie roku szkolnego dojeżdżał pociągiem na trasie B.-P., podróż w jedną stronę trwała około 1,5 – 2 godziny.

Gospodarstwo (...) nie było zmechanizowane, wszystkie prace polowe wykonywane były ręcznie. Z braku pieniędzy nie stać jej było na wynajęcie sprzętu mechanicznego. Prace związane z uprawą pola wykonywane były przez najbliższą rodzinę oraz na zasadzie pomocy sąsiedzkiej. To od rodziny sąsiada S. G. (1) wypożyczany był koń do prac polowych. W zamian za to wnioskodawca pomagał przy pracach u tych sąsiadów. W latach 70-tych w gospodarstwie (...) uprawiane były zboża: żyto, jęczmień, owies oraz ziemniaki i tytoń, zaczęły się też kontraktacje truskawek.
W gospodarstwie hodowane były 2-3 krowy, cielęta, świnie i drób. Obecnie gospodarstwo rolne po F. T. prowadzi jej inny wnuk, kuzyn wnioskodawcy – P. T..

Wnioskodawca faktycznie pomagał we wszystkich pracach polowych, pracował też
w lesie. Najbardziej pracochłonne były prace związane z uprawą tytoniu, którego sadzono około 0,15-0,20 ha. Prace w tym zakresie zaczynały się od marca i wymagały założenia inspektów z tytoniem. Następnie w maju wysadzano tytoń do gruntu i przez całe lato trzeba było wykonywać prace pielęgnacyjne (plewienie, podcinanie, podwiązywanie). Po żniwach zaczynał się zbiór tytoniu, który trzeba było ręcznie zerwać, następnie nawlec i wysuszyć
w suszarni. Te wszystkie prace, łącznie z przywiezieniem drzewa z lasu do suszarni wykonywał przede wszystkim wnioskodawca. Kontraktowe uprawy tytoniu i truskawek stanowiły główne źródło dochodu gospodarstwa. Również wnioskodawca w ten sposób zarabiał na swoje utrzymanie. Dodatkowo pracował przy sianokosach i żniwach. To on „odrabiał” też pomoc sąsiadów. Razem z nimi pasł krowy na gromadzkim pastwisku oraz pracował przy tzw. pielęgnacjach leśnych. Sąsiadami rodziny T. byli m.in. rodziny świadków J. K. i S. G. (1).

Rodzina F. T. zajmowała stary, drewniany dom kryty słomą, w którym były dwa pokoje i kuchnia z piecem chlebowym. Wnioskodawca miał swoje stałe miejsce
w tym domu. Przez okres wakacji i przerw w nauce stale tam mieszkał. Również jak było nasilenie prac w gospodarstwie, to zostawał u babci i dojeżdżał wtedy do szkoły
w J.. W tym okresie wiele osób z S. dojeżdżało pociągiem do szkół w O., (...) czy S.. Wnioskodawca nigdy nie był zameldowany
u babci.

Sąd ustalił też, że w okresie od 1 września 1969 r. do 6 czerwca 1974 r. wnioskodawca był uczniem Technikum (...) (...) w J., w systemie dziennym. Nauka odbywała się codziennie, ale na dwie zmiany. Lekcje na drugiej zmianie trwały od godziny 14 do 19. W dniu 20 kwietnia 1974 r. wnioskodawca zdał maturę, a w dniu 6 czerwca 1974 r. otrzymał świadectwo dojrzałości z tytułem technika drogowego o specjalności – droga
i mosty kołowe.

Dowód: 1) Akta organu rentowego:

- Świadectwo dojrzałości z dn. 6.06.1974 r.

- Zaświadczenia PCK dot. P. i J. T. z dn. 6.06.2005 r., 18.07.2007 r. i 19.11.2007 r.

- Zaświadczenie z Urzędu Gminy w L. z dn. 4.08.2014 r.

- poświadczenie zameldowania w J. z dn. 28.08.2014 r.

- Oświadczenie wnioskodawcy z dn. 4.08.2014 r.

- zeznania świadków: J. K. i S. G. z dn. 4.08.2014 r.

2) zeznania świadków:

- J. K. (nagranie rozprawy z dn. 28.11. 2014 r. 12 min),

- S. G. (nagranie rozprawy z dn. 28.11.2014 r. 22 min),

3) zeznania wnioskodawcy (nagranie rozprawy z dn. 28.11.2014 r. 34 min.).

Ustaleń tych Sąd dokonał na podstawie dokumentów urzędowych zgromadzonych
w aktach emerytalnych wnioskodawcy. Za wiarygodne Sąd uznał też zeznania świadków oraz wnioskodawcy. Wszyscy zgodnie przyznali, że babcia wnioskodawcy faktycznie prowadziła gospodarstwo rolne oraz że wnioskodawca jako najstarszy wnuk pracował w tym gospodarstwie. Nauka w szkole z jednej strony nie zwalniała go od obowiązku pomocy, zwłaszcza przy pilnych pracach gospodarskich. Z drugiej strony praca ta była źródłem utrzymania wnioskodawcy – dzięki niej miał własne pieniądze. W ocenie Sądu w okresie najbardziej natężonych prac polowych (od maja do września) wnioskodawca miał możliwość dojazdu do szkoły w J. oraz pracy w gospodarstwie przed czy po lekcjach. Niewątpliwie prace takie stale wykonywał przez całe wakacje. Natomiast w pozostałych miesiącach mógł je świadczyć okazjonalnie, w zależności od potrzeb. Wtedy na pewno mieszkał u babci i dojeżdżał do szkoły. Niemniej odległość około 80 km pomiędzy S. a J. i podróż pociągiem w obie strony, około 3 do 4 godzin wskazuje, że nieracjonalne i niecelowe było mieszkanie wnioskodawcy u babci np.
w okresie późnojesiennym czy zimowym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy P. D. należy uznać za uzasadnione.

Na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2 art. 184).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W myśl § 3 powołanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

Ponadto zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) – przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również jako składkowe: przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia, jak i przypadające przed dniem
1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach z art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Wnioskodawca P. D. wykazał, iż ukończył 60 lat oraz posiada 15-letni staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W toku rozpoznawania sprawy przed organem rentowym sporny okazał się ogólny staż ubezpieczeniowy.

Sąd przyjął, odmiennie niż organ rentowy, że wnioskodawca spełnia warunki do przyznania emerytury na wskazanych na wstępie zasadach z art. 184 w zw. z art. 32 cyt. ustawy, legitymuje się bowiem 25-letnim stażem ubezpieczeniowym (okresami składkowymi, nieskładkowymi i uzupełniającymi).

Istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy i kiedy wnioskodawca pracował na gospodarstwie rolnym dziadków F. i P. T. oraz czy w związku z równoczesną nauką w szkole w latach 1970-1974 spełniał warunki do stwierdzenia, że był domownikiem rolnika.

Bezsporne jest, że babcia wnioskodawcy F. T. prowadziła w miejscowości S. gospodarstwo rolne o powierzchni około 2 ha. Wnioskodawca, razem ze swoimi rodzicami, do czasu podjęcia pracy zawodowej w dniu 29 sierpnia 1974 r. pomagał babci i ciotkom w prowadzeniu tego gospodarstwa. Przeszkodą w pracach na gospodarstwie nie było ani uczęszczanie do szkoły, ani też fakt stałego mieszkania rodziny wnioskodawcy w J.. Okresy wakacyjne, okresy nasilenia prac polowych oraz możliwość bezpośredniego dojazdu pociągiem do szkoły w J. umożliwiały wnioskodawcy pracę w tym gospodarstwie. Zeznania świadków J. K.
i S. G. (1) – sąsiadów w sposób jednoznaczny wskazują na to, że babcia wnioskodawcy prowadziła gospodarstwo rolne - uprawiała pole, hodowała krowy, świnie
i drób oraz że w tych pracach uczestniczył m.in. wnioskodawca.

Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z ustawą z dnia 27 października 1977 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. nr 32, poz. 140) przez rolnika – rozumiano właściciela lub posiadacza gospodarstwa rolnego
o powierzchni powyżej 0,5 ha gruntów rolnych i leśnych, który nie był objęty ubezpieczeniem społecznym na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. W przepisach tej ustawy, która weszła w życie od 1 stycznia 1978 r., po raz pierwszy zawarto definicję rolnika oraz określono minimalną normę obszarową gospodarstwa rolnego.

Wcześniej pojęcie gospodarstwa rolnego zawarte było w kodeksie cywilnym oraz
w przepisach podatkowych.

W latach 1970-1974, w których wnioskodawca pomagał rodzinie nie funkcjonowało ubezpieczenie społeczne rolników, stąd dla oceny tego okresu konieczne jest posiłkowe odwołanie się do późniejszych przepisów regulujących sprawę ubezpieczenia społecznego rolników. W myśl ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. (Dz. U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133) – art. 1 ust. 2 – ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych obejmowało także domowników pracujących w gospodarstwie rolnym. Przez „domownika” rozumiano członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostawali we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyli 16 lat i nie podlegali obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie stanowiła ich główne źródło utrzymania, (art. 2 pkt 2). Obecnie według art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ze zm.) – domownik, to osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego, albo w bliskim sąsiedztwie i stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana
z rolnikiem stosunkiem pracy.

W ocenianym w sprawie okresie nie było obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Zatem wystarczającym warunkiem dla uznania okresu pracy w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 r. jest wykazanie wykonywania czynności rolniczych, zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika"
z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

Wbrew stanowisku organu rentowego wnioskodawcy można przypisać status domownika w rozumieniu aktualnie obowiązującej regulacji. Definicja domownika zawarta
w art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wymaga zamieszkiwania
z rolnikiem lub w bliskim sąsiedztwie i stałej pracy w gospodarstwie rolnym, lecz
w przypadku zamieszkiwania w bliskim sąsiedztwie, przepis ten dotyczy tylko osób bliskich rolnikowi. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „jedynie wykonywanie stałej pracy
w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą,
w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, pozwala na przyjęcie ziszczenia się przesłanek z przepisu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" (wyrok SN z dnia 17 października 2008 r., sygn. akt II UK 61/08). Praca ta powinna być świadczona przez domownika tj. osobę bliską rolnikowi. Równocześnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 24 sierpnia 2012 r. III AUa 59/12 przyjął, że nie sprzeciwia się zaliczeniu takiej pracy fakt równoległej nauki, jeśli okoliczności faktyczne wskazują na potrzebę pomocy domownika w gospodarstwie i na realną możliwość pogodzenie pracy w gospodarstwie z nauką, nawet okresowo, od wiosny do jesieni.

Ponadto wskazać należy, że ustawa o emeryturach i rentach, jak i ustawa
o ubezpieczeniu społecznym rolników nie zawierają definicji osób bliskich. Takie pojęcie pojawia się w innych ustawach. W ustawie o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. pojęcie osoby bliskiej zdefiniowano poprzez podanie stopnia pokrewieństwa lub związku rodzinnego albo przysposobienia. Do bliskich zaliczono też osoby pozostające faktycznie we wspólnym pożyciu tj. zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione (art. 4 pkt 13 u.g.n.). Choć definicji osoby bliskiej nie podaje też Kodeks cywilny, to doktryna i orzecznictwo wyjaśnia, że są to osoby pozostające w faktycznie bliskich stosunkach uczuciowych, w szczególności należy tutaj zaliczyć konkubenta, wychowanka, członków rodziny zastępczej, osobę, z którą łączą bliskie więzi przejawiające się we wspólnym, wieloletnim prowadzeniu gospodarstwa domowego. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 czerwca 2012 r. III AUa 164/12).

W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, że posiadaczką gospodarstwa rolnego była F. T. – babcia wnioskodawcy, a zatem osoba bliska. Prowadziła ona wspólnie
z dwiema córkami przeciętne jak na owe czasy gospodarstwo rolne. Rodzaj upraw, rodzina utrzymująca się z gospodarstwa w pełni uzasadnia to, że i wnioskodawca, jako jeden ze starszych dzieci musiał uczestniczyć w pracach rolniczych. Przy czym to, że dojeżdżał do szkoły w J. mogło mu czasami uniemożliwiać pracę, zwłaszcza jeśli zajęcia miał na drugiej zmianie. Niemniej wnioskodawca miał fizyczną możliwość świadczenia stałej pracy w czasie każdych wakacji oraz po zdaniu matury tj. od 20 kwietnia 1974 r. do 28 sierpnia 1974 r. W rezultacie świadczona przez niego praca w gospodarstwie nie miała dorywczego czy okazjonalnego charakteru. Przeciwnie stanowiła też jego źródło utrzymania. Pracując przede wszystkim przy uprawie tytoniu wnioskodawca nie tylko pomagał babci, ale też zarabiał na swoje utrzymanie.

Sąd przyjął więc, że do okresów ubezpieczenia należy doliczyć wnioskodawcy okres pracy na gospodarstwie rodziny równoległy z nauką w szkole w okresach wakacji w latach 1970-1973 tj. od 1 lipca do 31 sierpnia każdego roku (8 miesięcy) oraz po faktycznym zakończeniu nauki od 20 kwietnia do 28 sierpnia 1974 r. (4 miesiące i 8 dni). Po uwzględnieniu tych 12 miesięcy wnioskodawca wylegitymował się 25-letnim stażem ubezpieczeniowym i tym samym spełnił warunki do nabycia emerytury określone
w powołanych na wstępie przepisach ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W sprawie wnioskodawcy przesłanki do nabycia świadczenia zostały spełnione w dacie złożenia wniosku emerytalnego.

Z tych wszystkich względów należało zmienić zaskarżoną decyzję, o czym orzeczono w pkt I wyroku, po myśli powołanych na wstępie przepisów w zw. z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Kierując się tym przepisem oraz uwzględniając wcześniejsze rozważania Sąd uznał, że ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (przeprowadzenie dowodu
z zeznań świadków) zwalniają organ rentowy z odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia emerytalnego wnioskodawcy. Orzeczenie w tym zakresie zawarto
w pkt II-im wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w pkt III-im wyroku znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. i 108 k.p.c. w zw. z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 461) - § 12 ust. 2 i § 13 ust. 1 pkt 2.

Zgodnie z powołanymi przepisami Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji, przy czym zasadą jest, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Ta zasada odpowiedzialności za wynik procesu oznacza, że strona, która sprawę przegrała, obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu.

Sąd uznał, iż pełnomocnik wnioskodawcy aktywnie reprezentował swego mocodawcę. Składane wnioski dowodowe zmierzały do szybkiego i rzetelnie wyjaśnienia sprawy. Stąd Sąd dwukrotnie zwiększył minimalną stawkę opłaty z tytułu zastępstwa procesowego.