Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Przemyślu

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 23 września 2013 r.

Decyzją z dnia 10 grudnia 2012 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawczyni A. P. prawa do renty socjalnej.

W podstawie prawnej powołano przepis art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268).

W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawczyni nie ma prawa do renty socjalnej, ponieważ orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 6 grudnia 2012 r. nie została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.

W dniu 7 stycznia 2013 r. wnioskodawczyni A. P. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, podnosząc, że jest osobą niepełnosprawną, ma bardzo duży ubytek słuchu, nigdy nigdzie nie pracowała, sama nie załatwi żadnej sprawy, potrzebny jest jej tłumacz.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie, na podstawie tych samych okoliczności faktycznych oraz w oparciu o te same przepisy prawa, które stanowiły
o wydaniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Przemyślu – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. P., urodzona (...), studentka pedagogiki opiekuńczo – wychowawczej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Przyrodniczo – Humanistycznego
w S., w dniu 23 października 2012 r. wystąpiła o przyznanie renty socjalnej.

Po badaniu przedmiotowym, na podstawie dołączonej dokumentacji lekarskiej lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia 26 listopada 2012 r. stwierdził, iż A. P. nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Rozpoznał u wnioskodawczyni: głuchoniemotę i migrenowe bóle głowy.

Na skutek wniesienia sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika skierowano sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej ZUS, która
w orzeczeniu z dnia 6 grudnia 2012 r. uznała, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy, potwierdzając ww. rozpoznania.

W rezultacie ZUS O/R. nie przyznał wnioskodawczyni prawa do renty socjalnej.

W toku prowadzonego postępowania sądowego przeprowadzono dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu laryngologii lek. med. G. S., która w wyniku przeprowadzonego w dniu 25 kwietnia 2013 r. badania stwierdziła
u wnioskodawczyni: głuchoniemotę i migrenowe bóle głowy.

W uzasadnieniu opinii biegła podała, że wnioskodawczyni z powodu głuchoty i niewykształconej mowy jest całkowicie niezdolna do pracy, może pracować tylko w zakładzie pracy chronionej. Badana nie mówi, kontakt
z otoczeniem może nawiązać za pośrednictwem tłumacza języka migowego. Na oględziny przybyła w towarzystwie ojca, który czyta z ust i mówi.

Zdaniem biegłej, niezdolność wnioskodawczyni do pracy pozostaje
w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia. Wada słuchu nie rokuje poprawy, badana też nie rokuje poprawy, jeśli chodzi i wykształcenie mowy. Uznała, że A. P. jest całkowicie niezdolna do pracy na okres dwóch lat, do czasu ukończenie studiów.

Dowód: dokumentacja zalegająca w aktach rentowych, opinia biegłej sądowej z dnia 6.03.2013 r. – k. 10-11.

Zarzuty do opinii biegłej otolaryngolog złożył organ rentowy wskazując, że opinia ta jest błędna, niepełna i niezgodna z obowiązującym ustawodawstwem i obecnym orzecznictwem. Wobec niepełnej i sprzecznej opinii biegłej z ustaleniami komisji lekarskiej ZUS wniesiono
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry, neurologa lub neurochirurga lub biegłego specjalisty otolaryngologa i biegłego medycyny pracy/ neurologa z listy Sądu Okręgowego w Rzeszowie.

W opinii z dnia 22 maja 2013 r. biegli sądowi: lek. med. G. K. – M. i lek. med. J. T. dokonując takiego samego rozpoznania, jak biegła otolaryngolog z dnia 6 marca 2013 r., stwierdzili, że wnioskodawczyni nie słyszy od urodzenia – wada słuchu uwarunkowana genetycznie. Nie mówi – mowa niewykształcona, posługuje się językiem migowym, bez kontaktu słuchowego i słownego z otoczeniem.

Zdaniem biegłych, na wolnym runku pracy wnioskodawczyni może podjąć pracę tylko na stanowisku pracy dla osoby niepełnosprawnej, pod opieką osoby słyszącej i posługującej się językiem migowym. Wobec tego uznali A. P. za osobę całkowicie niezdolną do pracy w warunkach normalnych na otwartym rynku pracy, z powodu głuchoniemoty do momentu ukończenia studiów surdopedagogicznych, co może być pomocne przy znalezieniu pracy wśród osób głuchoniemych po uzyskaniu wyższych kwalifikacji.

Biegli stwierdzili, że lekarze orzecznicy źle ocenili stan zdrowia badanej i jej możliwości zatrudnienia. Osoba mająca brak samodzielnego kontaktu słuchowego i słownego z otoczeniem nie może pracować na samodzielnym stanowisku. W odniesieniu do zarzutów Przewodniczącego KL ZUS podniesiono, że stwierdzenie orzecznika, że osoba głuchoniema może być dozorcą, stróżem, szatniarzem czy gońcem wywołuje u biegłych konsternację.

Reasumując uznano wnioskodawczynię za osobę całkowicie niezdolną do pracy z powodu głuchoniemoty na okres dwóch lat. Zdaniem biegłych ukończenie studiów zmieni sytuację życiowa badanej, może jej dać pracę
w środowisku ludzi głuchych, a tym samym zmieni sytuacje orzeczniczą badanej. Dodano, że niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 18 roku życia.

Dowód: zarzuty do opinii złożone przez organ rentowy w piśmie z dnia 14.05.2013 r. k. 16-18, opinia biegłych sądowych z dnia 22.05.2013 r. k. 23-25.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd oparł się na dowodach
z dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron, korzystają więc one z domniemania prawdziwości zawartych w nich danych z mocy art. 244 i nast. k.p.c.

Z kolei ustaleń faktycznych dotyczących stopnia niezdolności wnioskodawczyni A. P. do pracy, Sąd dokonał w oparciu o opinię
z dnia 6 marca 2013 r. sporządzoną przez biegłą sądową z zakresu otolaryngologii lek. med. G. S. i opinię z dnia 22 maja 2013 r. sporządzoną przez biegłych sądowych: z zakresu laryngologii lek. med. G. K. – M. i z zakresu medycyny pracy lek. med. J. T..

Wskazać należy, że opinia biegłych sądowych podlega – jak inne dowody – ocenie według art. 233 k.p.c., na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stanowczości wyrażonych w niej wniosków.

Sąd uznał, iż wydane opinie sporządzone zostały w sposób rzetelny
i kompleksowy, są czytelne i jasne. Biegli szczegółowo uzasadnili swoje stanowisko wskazując, że rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia czynią ją obecnie całkowicie okresowo niezdolną do pracy. Opinie te zawierają elementy niezbędne dla oceny przez Sąd stopnia naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni, jej zdolności do pracy. Biegli dysponowali stanowiskiem orzeczników ZUS, szczegółowo opisali przebieg badania przedmiotowego z analizą przedstawionych wyników badań oraz dołączonej dokumentacji z leczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni A. P. należy uznać za uzasadnione.

Wskazać należy, że renta socjalna ma charakter świadczenia zabezpieczającego, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na to, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed wejściem na rynek pracy.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., Nr 135, poz. 1268 ze zm.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1)przed ukończeniem 18. roku życia;

2)w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3)w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1)renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2)renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa (ust. 2).

Na podstawie art. 15 w/w ustawy w sprawach nieuregulowanych
w ustawie stosuje się odpowiednio m.in. art. 12-14, art. 129 ust. 1 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 kwietnia 2008 r., sygn. I UK 264/07, wskazał, że dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy", należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak
i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy).

W rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu
i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2).

Istotą sporu w niniejszej sprawie była kwestia oceny stopnia niezdolności wnioskodawcy do pracy.

Kwestię tę Sąd wyjaśnił w oparciu o opinie biegłych sądowych z dnia 6 marca 2013 r. i 22 maja 2013 r., którzy uznali, że wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegli jednoznacznie wypowiedzieli się odnośnie stanu zdrowia wnioskodawczyni, logicznie uzasadniając powiązanie rozpoznanych schorzeń z oceną stopnia niezdolności do pracy.

Wskazać należy, że w sprawie oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni wypowiadali się specjaliści z zakresu schorzeń rozpoznanych u A. P., a nadto biegły z zakresu medycyny pracy. Podstawą zasięgnięcia opinii od biegłych w danej sprawie jest konieczność odwołania się przez Sąd do specjalistów, posiadających wiadomości specjalne z danej dziedziny, a to zgodnie z art. 278 k.p.c. Zatem to biegli muszą się wypowiedzieć, czy i jakie choroby oraz w jakim stopniu powodują naruszenie sprawności organizmu. Tylko oni, na bazie swojej wiedzy i doświadczenia, mogą stwierdzić takie czy inne nasilenie dolegliwości oraz ich wpływ na zachowaną zdolność do pracy.

Sąd przyjął, że treść wydanej w sprawie opinii odpowiada wymogom określonym w art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj
i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek
i predyspozycje psychofizyczne.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa, orzeczono jak
w punkcie I sentencji wyroku.

Zgodnie z art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U.
z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy w chwili wydania zaskarżonej decyzji miał wszystkie potrzebne dane, pozwalające na wydanie decyzji zgodnej z prawem. Po stronie wnioskodawczyni nie występował obowiązek wykazania żadnych innych okoliczności, uzasadniających jej wniosek.

Uznać należy ponad wszelką wątpliwość, że istniejące u wnioskodawczyni schorzenia kwalifikują ją do uznania za osobę całkowicie niezdolną do pracy. Po wydaniu decyzji przez organ rentowy nie wystąpiły żadne okoliczności pozwalające stwierdzić, iż dopiero w tym czasie ujawniły się nowe schorzenia lub nastąpiło takie pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawczyni, które pozwoliłoby zakwalifikować ją jako osobę całkowicie niezdolną do pracy. Takie zaś ustalenia były możliwe do poczynienia
w świetle posiadanej przez ZUS dokumentacji medycznej z leczenia A. P. tym bardziej, że w toku postępowania sądowego nie przedstawiała ona żadnej nowej dokumentacji lekarskiej, a biegli sądowi, wydający
w sprawie opinie, opierali się na dokumentacji zgromadzonej w aktach organu rentowego.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych orzeczono, jak w punkcie II sentencji wyroku.