Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

III U 548/14 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Przemyślu z 2014-06-16

Sygn. akt III U 548/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Anna Kicman

Protokolant st. sekr. sądowy Katarzyna Maziarczyk - Kotwica

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2014 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy W. C.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania W. C.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 27 marca 2014 r., znak: (...)/20

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż w stosunku do wnioskodawcy W. C. nie istnieje nadpłata 100% części uzupełniającej renty rolniczej wypłaconej w okresie od 1 czerwca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. w kwocie 5.527,13 zł (słownie złotych: pięć tysięcy pięćset dwadzieścia siedem 13/100) i wnioskodawca nie jest zobowiązany do zwrotu w/w kwoty jako świadczenia nienależnie pobranego.

Sygn. akt III U 548/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 16 czerwca 2014 r.

Decyzją z dnia 27 marca 2014 r. znak: (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego naliczył nadpłatę 100 % części uzupełniającej renty rolniczej pobieranej przez wnioskodawcę W. C. za okres od 1 czerwca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. w kwocie 5.527,13 zł, ponieważ wnioskodawca pobierał świadczenie w pełnej wysokości i nie poinformował Placówki, że aktem notarialnym z dnia 17 maja 2013 r. nabył działki, które wraz z posiadanym areałem stanowiły gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, które następnie wydzierżawił, a umowy zarejestrował dopiero w dniu 27 stycznia 2014 r.

W podstawie prawnej decyzji powołano art. 28 i art. 52 ust. 2 ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U.
z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca W. C..

Na uzasadnienie swojego stanowiska podał, że nabył działki
o nr (...) o powierzchni 0,36ha w dniu 17 maja 2013 r., które
w tym samym dniu wydzierżawił P. K., dzierżawiącemu jego gospodarstwo, odkąd przeszedł na rentę w 2004 r. Działkę tę notarialnie kupił 17 maja, a dzierżawca wszedł w użytkowanie dopiero jesienią,
po zebraniu plonów przez wcześniejszego właściciela. Kupując przedmiotową działkę nie był świadomy, że posiadłość ta przekroczy 1ha przeliczeniowy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wskazano, że stanowisko KRUS wynika z brzmienia art. 36 ust. 1 pkt 6, art. 28 ust. 3 i 4, art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników
w zw. z art. 138 ust. 1 i 4 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
. Wyjaśniono, że Prezes KRUS decyzją z dnia 28 stycznia 2004 r. przyznał wnioskodawcy prawo do renty inwalidzkiej rolniczej w wymiarze 100% części uzupełniającej od dnia 1 stycznia 2004 r., z uwagi
na zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej poprzez wydzierżawienie gospodarstwa rolnego o pow. 7,8222 ha fiz. – umowa dzierżawy z dnia 21 stycznia 2004 r. Wnioskodawca pozostawił sobie grunt o powierzchni 0,32ha fiz., tj. 0,4320 ha przel. (działka nr (...) położona w P.). W dniu 27 stycznia 2014 r. do KRUS wpłynęły umowy dzierżawy z dnia 17 listopada 2005 r., 17 maja 2013 r. i 27 stycznia 2014 r. W dniu 19 lutego 2014 r. wnioskodawca przedłożył akt notarialny z dnia 17 maja 2013 r.,
na podstawie którego nabył wraz z żoną działki nr (...) położone w P. o łącznej powierzchni 0,3661 ha fiz., tj. 0,5549 ha przel. Ponadto w dniu 26 lutego 2014 r. wnioskodawca przedłożył akt notarialny
z dnia 17 listopada 2005 r., na podstawie którego nabył on wraz z żoną działkę nr (...) położoną w P. o pow. 0,2841 ha fiz., tj. 0,4425 ha
przel. Podstawą wydania zaskarżonej decyzji jest fakt, że nabyty
przez wnioskodawcę areał o łącznej pow. 0,6502 ha fiz., tj. 0,9974 ha przel. Wraz z gospodarstwem, które nie zostało wydzierżawione, tj. działka nr (...) stanowi gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym (łącznie 0,9573 ha fiz., tj. 1,4120 ha przel.). Umowy dzierżawy z dnia 17 listopada 2005 r. i 17 maja 2013 r., na podstawie których wnioskodawca wydzierżawił sporne grunty zostały zarejestrowane w (...)w J. dopiero w dniu 27 stycznia 2014 r. i nie mogą stanowić
w świetle art. 28 ust. 4 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników podstawy do wypłaty świadczenia w pełnej wysokości. W związku
z tym należy uznać, że w okresie od 1 czerwca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. wnioskodawca nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej i zasadnym jest naliczenie nadpłaty części uzupełniającej świadczenia za w/w okres.
O tym, że świadczenie ma charakter nienależnego świadczy fakt,
że wnioskodawca dokonując czynności wydzierżawienia gospodarstwa rolnego w 2004 r. był świadomy konsekwencji posiadania gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 1ha i wydzierżawił w/w gospodarstwo w celu uzyskania prawa do pełnego świadczenia.

Sąd Okręgowy w Przemyślu ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 30 grudnia 2003 r. znak: (...)-1/20 Prezes KRUS przyznał wnioskodawcy W. C. rentę inwalidzką rolniczą od dnia 31 grudnia 2005 r., z tym że część uzupełniająca renty została zawieszona w 50 % z powodu zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

Decyzją z dnia 28 stycznia 2004 r. znak: (...)-1/20 Prezes KRUS przyznał wnioskodawcy W. C. prawo do renty inwalidzkiej rolniczej w wymiarze 100 % części uzupełniającej od dnia 1 stycznia 2004 r. Podstawę wydania przedmiotowej decyzji stanowiła bowiem przedłożona przez wnioskodawcę umowa dzierżawy z dnia 21 stycznia 2004 r., zgodnie z którą W. i M. C. oświadczyli, że są właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 8,1422 ha położonego we wsi P., miasto J., działki nr (...) ujętych w rejestrze gruntów we wsi P. i miasto J.. Gospodarstwo to wydzierżawili na okres 10 lat, z wyjątkiem działki nr (...) o pow. 0,32 ha położonej w P..

W dniu 27 stycznia 2014 r. wnioskodawca przedłożył w KRUS m.in.: umowę dzierżawy z dnia 17 listopada 2005 r., na podstawie której W.
i M. C. wydzierżawili P. K. na okres 10 lat licząc od dnia 17 listopada 2005 r. grunt rolny, działkę nr (...) o powierzchni 0,2841 ha położoną we wsi P.; umowę dzierżawy z dnia 17 maja 2013 r.,
na podstawie której W. i M. C. zobowiązali się oddać dzierżawcy P. K. na okres 10 lat licząc od dnia 17 maja 2013 r. grunt rolny
o powierzchni 0,3661 ha, a to działki nr (...) położone we wsi P. na okres od 17 maja 2013 r. do 17 maja 2023 r.; umowę dzierżawy
z dnia 27 stycznia 2014 r., na podstawie której W. i M. C. zobowiązali się oddać dzierżawcy P. K. na okres 10 lat licząc
od dnia 27 stycznia 2014 r. grunt rolny i pozostawić go w jego używaniu
z pobieraniem pożytków przez okres trwania umowy, a to działki nr (...) o łącznej powierzchni 7,1578 ha położone we wsi P. oraz działki nr (...) o pow. 0,8222ha położone w J..

Ponadto w dniu 26 lutego 2014 r. wnioskodawca przedłożył w KRUS umowę sprzedaży zawartą w dniu 17 maja 2013 r. w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...), na podstawie której I. K. sprzedała M. i W. C. niezabudowaną nieruchomość rolną położoną w miejscowości P., gmina J., obejmującą działki
(...) o powierzchni 0,2178 ha fiz. (tj. 0,3280 ha przel.) i nr (...)
o powierzchni 0,1483 ha fiz. (tj. 0,2269 ha przel.).

Umowy dzierżawy z dnia 17 listopada 2005 r., z dnia 17 maja 2013 r., z dnia 27 stycznia 2014 r. zostały zarejestrowane w Starostwie Powiatowym w J. w dniu 27 stycznia 2014 r.

Decyzją z dnia 27 marca 2014 r. znak: (...) Prezes KRUS naliczył nadpłatę 100 % części uzupełniającej renty rolniczej pobieranej
przez wnioskodawcę za okres od 1 czerwca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r.
w kwocie 5.527,13 zł, ponieważ wnioskodawca pobierał świadczenie w pełnej wysokości i nie poinformował P., że aktem notarialnym z dnia 17 maja 2013 r. nabył działki, które wraz z posiadanym areałem stanowiły gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, które następnie wydzierżawił, a umowy zarejestrował dopiero w dniu 27 stycznia 2014 r.

Dowód:

- decyzja Prezesa KRUS z dnia 30.12.2003 r., z dnia 28.01.2004 r.,

- umowa dzierżawy z dnia 21.01.2004 r., z dnia 17.11.2005 r., z dnia 17.05.2013 r., z dnia 27.01.2014 r.,

- umowa sprzedaży z dnia 17.05.2013 r.,

- zaświadczenie z dnia 18.02.2014 r. wydane przez (...) J.,

- zaskarżona decyzja Prezesa KRUS z dnia 27.03.2014 r.

Wnioskodawca W. C. pozostaje na rencie rolniczej od 2003 r. W związku z tym wydzierżawił on P. K. swoje gospodarstwo rolne
o łącznej powierzchni około 8 ha. Wnioskodawca pozostawił sobie do użytkowania tylko ogród znajdujący się przy domu mieszkalnym
o powierzchni około 30 arów. W 2004 r. kupił jeszcze działkę znajdująca się też przy jego domu o powierzchni 29 arów.

W dniu 17 maja 2013 r. I. K. sprzedała wnioskodawcy W. C. i jego małżonce działki nr (...) położone
w P.. I. K. uprawiała na tych działach rzepak.
Przy zawieraniu umowy strony umówiły się, że dotychczasowy właściciel będzie gospodarował na tych działkach aż do momentu zbiorów, które miały miejsce końcem sierpnia, a P. K. wejdzie w faktyczne ich posiadanie dopiero po tym czasie. W dniu 17 maja 2013 r. P. K. zawarł umowę dzierżawy tych działek z wujkiem W. C.. I. K. wiedziała w trakcie zawierania umowy sprzedaży, że pomimo tego, iż działki te nabywał na własność wnioskodawca wraz z małżonką, to faktycznie uprawiał je będzie P. K.. Świadek P. K. jesienią na wydzierżawionych działkach zasiał pszenicę. Na działkach tych wnioskodawca nic nie uprawiał.

Stan zdrowia wnioskodawcy nie pozwala mu pracować
w gospodarstwie rolnym. Na działce przylegającej do domu żona wnioskodawcy sadzi kwiaty, a ponadto uprawiają warzywa na własne potrzeby.

Wnioskodawca nie zarejestrował wcześniej zawartych umów
w Starostwie Powiatowym nie wiedząc, iż dla celów pobierania świadczenia rentowego mają znaczenie powierzchnie przeliczeniowe działek, a nie ich powierzchnie fizyczne.

Dowód:

- zeznania świadka I. K.,

- zeznania świadka P. K.,

- przesłuchanie wnioskodawcy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, których domniemanie prawdziwości wynika z art. 244 i nast. k.p.c., a ponadto ich wiarygodność nie została w sposób dostateczny obalona przez żadną
ze stron.

Ponadto Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków I. K.
i P. K. oraz wnioskodawcy W. C., uznając je za spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniające.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy W. C. należy uznać za uzasadnione.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników
(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1403
ze zm.) wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.

Zawieszenie wypłaty dotyczy:

1)części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

2)emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95% emerytury podstawowej

- i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia; ilekroć
w ust. 3 i 5-7 jest mowa o zawieszeniu wypłaty w całości, w połowie
albo w jednej czwartej - rozumie się odpowiednio zawieszenie wypłaty tej części świadczenia, jej połowy albo jednej czwartej (ust. 2 art. 28).

Wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista
nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5-7
i 9-11 (art. 28 ust. 3).

W myśl art. 28 ust. 4 powołanej ustawy uznaje się, że emeryt
lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on,
ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym
i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1)gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej
co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a)małżonkiem emeryta lub rencisty,

b)jego zstępnym lub pasierbem,

c)osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d)małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c.

W przedmiotowej sprawie istotna jest interpretacja cytowanego wyżej art. 28 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. W orzecznictwie Sąd Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego, w obecnym stanie prawnym, pozostaje w zasadzie poza sferą stosunku ubezpieczenia społecznego rolników w sensie bezpośrednich przesłanek tego stosunku oraz że właściciele gospodarstw rolnych mogą dowodzić, że nie prowadzą działalności rolniczej (por. stanowisko Sądu Najwyższego szczegółowo uargumentowane
w uchwale z dnia 6 maja 2004 r., II UZP 5/04 - OSNP 2004 Nr 22, poz. 389).

Z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego wynika,
że wnioskodawca w dniu 17 maja 2013 r. zawarł z I. K. umowę sprzedaży, na mocy której nabył od niej działki nr (...) położone w miejscowości P.. Również tego samego dnia zawarł umowę dzierżawy tych działek z P. K., ale umowa ta nie została od razu zarejestrowana w ewidencji gruntów i budynków, lecz dopiero w dniu 27 stycznia 2014 r. W tej sytuacji Sąd badał, czy wnioskodawca prowadził działalność rolniczą na tych gruntach. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wykazał ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca takiej działalności nie prowadził. Dotychczasowy właściciel I. K. przedmiotowe działki przekazała dopiero z końcem sierpnia po zbiorach zasianego na nich rzepaku, i od razu działki te przejął do użytkowania dzierżawca P. K.. Wnioskodawca nie prowadził tam w ogóle działalności rolniczej. Faktycznie wnioskodawca powinien od razu zarejestrować tę umowę dzierżawy, nie mniej jednak ten błąd nie może skutkować zwrotem pobranego świadczenia rentowego i uznaniem go za nienależny. Wiek i stan zdrowia nie pozwalają mu na prowadzenie działalności rolniczej będącego jego własnością.

Ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych
w tym zakresie stanowi, że wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4
tej ustawy. Przepis art. 28 ust. 4 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników należy interpretować w zgodzie z art. 6 pkt 1 i 3,
w którym podmiotem ubezpieczenia nie jest właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego, lecz wyłącznie osoba prowadząca działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym. Powyższe prowadzi do wniosku,
że własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego, które obecnie pozostają poza sferą stosunku ubezpieczenia społecznego rolników i są prawnie obojętne przy objęciu ubezpieczeniem, nie mogą mieć wpływu na wysokość pobieranych świadczeń. Uzyskanie możliwości pobierania pełnego świadczenia może zależeć tylko (i zależy) od zaprzestania działalności rolniczej, zatem właściciele gruntów innych niż wymienione w art. 28 ust. 4 pkt 1-7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników mogą dowodzić, że nie są już rolnikami, gdyż nie prowadzą na nich działalności rolniczej
(por. uchwała SN z 6 maja 2004 r., II UZP 5/04 OSNP 2004/22/389, wyrok SN z 20 września 2005 r., III UK 77/05, LEX nr 276349, wyrok SN z 10 stycznia 2007 r., III UK 121/06, LEX nr 948794, wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 6 października 2009 r., sygn. II UK 46/09, wyrok SN z 18 stycznia 2012 r., II UK 82/11, LEX nr 1163001).

Z poczynionych w sprawie ustaleń jednoznacznie wynika, że wnioskodawca działalności rolniczej nie prowadził w okresie objętym zaskarżoną decyzją. W związku z tym w stosunku do wnioskodawcy nie istnieje nadpłata 100 % części uzupełniającej renty rolniczej wypłaconej
w okresie od 1 czerwca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. w kwocie 5.527,13 zł
i w związku z tym wnioskodawca nie jest zobowiązany do zwrotu w/w kwoty jako świadczenia nienależnie pobranego.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. oraz
w oparciu o powołane wyżej przepisy prawa orzeczono, jak w sentencji wyroku.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Elżbieta Sadowska-Frączak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Przemyślu
Osoba, która wytworzyła informację:  Anna Kicman
Data wytworzenia informacji: